Κυρίες και κύριοι,
Η μνήμη διαφυλάσσει ιδανικά, σφυρηλατεί δεσμούς, αναδεικνύει αξίες. Εκατό χρόνια κλείνουν φέτος από την εκστρατεία στην Καλλίπολη και τόσο οι Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί όσο και οι Λημνιοί έχουν κάθε λόγο να μην ξεχνούν.
Το σχολείο μας, το 1ο ΕΠΑΛ Μούδρου, έχει συμπράξει στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εrasmus+ με άλλα έξι ευρωπαϊκά σχολεία, με σκοπό να ξεφυλλίσει τις αιματοβαμμένες σελίδες της ιστορίας του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, να θυμηθεί και να διδαχθεί. Οι μαθητές και οι καθηγητές των σχολείων αυτών μελετάμε το πριν, την διάρκεια και το μετά το πολέμου αυτού που αποτέλεσε μια καταστροφή για την Ευρώπη με εκατομμύρια νεκρούς. Εστιάζουμε στην τοπική ιστορία μελετώντας πρωτογενείς πηγές (εφημερίδες, τοπικά αρχεία, μαρτυρίες) και συγκρίνουμε τα αποτελέσματά μας με τους εταίρους μας. Ένα πολύ μικρό μέρος των φετινών εργασιών των μαθητών που σχετίζονται κυρίως με την εποχή πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο μπορείτε να δείτε στο χώρο αυτό.
Ανάμεσα στα άλλα γεγονότα που μελετάμε και παρουσιάζουμε στους εταίρους μας είναι ο ρόλος της Λήμνου κατά την εκστρατεία της Καλλίπολης. Η Λήμνος, λόγω της στρατηγικής της θέσης, επιλέχθηκε να λειτουργήσει ως βάση των στρατευμάτων που θα επιχειρούσαν την εκστρατεία στην Καλλίπολη, με στόχο την απομόνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη διάνοιξη της θαλάσσιας οδού των Δαρδανελλίων για χρήση τόσο από τους Ρώσους όσο και από τους υπόλοιπους συμμάχους της Αντάντ. Μέχρι τις 20 Απριλίου του 1915 το λιμάνι του Μούδρου είχε πλημμυρίσει από συμμαχικά πολεμικά πλοία.
Όπως οι μαθητές μας διαπίστωσαν από τη μελέτη εφημερίδων και άλλων κειμένων της εποχής εκείνης, στο νησί μας δημιουργήθηκαν εγκαταστάσεις για την παροχή νερού, κατασκευάστηκαν αποβάθρες και ένας υποτυπώδης σιδηρόδρομος και στήθηκαν νοσοκομεία. Από το καλοκαίρι του 1915 η Λήμνος υποδεχόταν αρρώστους και τραυματίες από τα πεδία των μαχών και λειτουργούσε ως σταθμός εφοδιασμού. Οι Λημνιοί και οι ΑΝΖΑC ανέπτυξαν ζεστές σχέσεις συνεργασίας. Οι Λημνιοί παρείχαν τοπικά προϊόντα, οι Αυστραλοί στρατιώτες χρησιμοποιούσαν τα υποζύγια των χωρικών, αλλά και από την άλλη πλευρά τα συμμαχικά νοσοκομεία προσέφεραν περίθαλψη τους ντόπιους όποτε χρειαζόταν. Οι μαθητές μας συγκέντρωσαν σειρά φωτογραφιών εκείνης της εποχής που αποδεικνύουν ότι οι Σύμμαχοι παρίσταντο σε τοπικές γιορτές και γενικά η καθημερινότητα Λημνιών και Συμμάχων συνδεόταν σε πολλά επίπεδα. Δεν είναι όμως μόνο η θερμότητα των σχέσεων μεταξύ των ντόπιων και των Συμμάχων που σφυρηλατούν δεσμούς μεταξύ Ελλήνων και Αυστραλών μέχρι σήμερα. Η εκστρατεία στην Καλλίπολη, παρά την αποτυχία της, ήταν η αφορμή να δημιουργηθεί κλίμα εθνικής ομοψυχίας στην Αυστραλία και να πάρει σάρκα και οστά η εθνική ταυτότητα των Αυστραλών. Αντίστοιχα, η Λήμνος είχε αποδιώξει τους Οθωμανούς κατακτητές μόλις τρία χρόνια πριν (κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων) και είχε ενωθεί με την υπόλοιπη Ελλάδα, στην οποία έπνεε ήδη αέρας ελευθερίας μετά τη σταδιακή δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Η υποδοχή των Συμμαχικών Δυνάμεων της Αντάντ που ετοιμάζονταν να κινηθούν κατά των Οθωμανών άνοιξε το δρόμο που, επώδυνα για την Ελλάδα λόγω του Εθνικού Διχασμού, οδήγησε στην επίσημη είσοδο της χώρας μας στον Πόλεμο και τελικά στην υπογραφή της Ανακωχής του Μούδρου τον Οκτώβριο του 1918, εδώ στο λιμάνι του Μούδρου. Η σημασία του νησιού μας στα ιστορικά γεγονότα του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου είναι αναμφισβήτητη και είναι κρίμα που δεν έχει αναδειχθεί όσο θα έπρεπε.
Πέρα και πάνω από όλα αυτά, τη Λήμνο και την Αυστραλία ενώνουν δεσμοί αίματος. Του αίματος των νεαρών στρατιωτών που πότισε τη γη μας, καθώς εκείνοι, τραυματισμένοι στα πεδία των μαχών, μεταφέρθηκαν στη Λήμνο, άφησαν την τελευταία τους πνοή εδώ και έχουν ταφεί στο χώμα του νησιού μας.
Η Λήμνος πάντα θα σας υποδέχεται, κυρίες και κύριοι, για να αφήνουμε μαζί ένα λουλούδι στον τάφο τους, για να μη σβήνει η θύμησή τους και για να μένει ζωντανή μέσα μας η ελπίδα πως οι σχέσεις συνεργασίας και αλληλεγγύης των λαών δεν θα επιτρέψουν να ξαναζήσει η παγκόσμια κοινότητα τη φρίκη ενός πολέμου.
Επιμέλεια: Βασιλική Καράγιωργα
Ladies and Gentlemen,
Memory conserves ideals, forges bonds, reveals virtues. A century, one hundred years, has passed since the Gallipoli Campaign and both Australians and Lemnians have every reason to honour it.
Our school, the Vocational School of Moudros, collaborates, within Erasmus + framework, with six more European schools so as to retain and refresh the memories and to be taught again of the bloodstained years of WW1. The students and the teachers of these schools look into the facts that took place before, during and after the War which was catastrophic for Europe and cost millions of casualties at all levels. We focus on local history by investigating primary sources (newspapers, local archives and personal testimonies) and comparing our findings with those of our partners. A very small part of this year’s projects, related mainly to the period before the Great War, can be seen here.
Among other events that we investigate and present to our partners is the role that Lemnos had in the Gallipoli’s Campaign. Lemnos, due to its strategic geographical position, was chosen to be the base of the allied troops that would undertake the expedition to Gallipoli, aiming at the isolation of the Ottoman Empire and the opening of Dardanelles to the Russians and the rest of the Allied Forces. By April 20, 1915, Moudros Port was full of the allied war (invasion) fleet.
As our students found out by the newspapers and the documents of that period, in our island were constructed facilities for water supply, docks, a rudimentary railway and hospitals. Since the summer of 1915 Lemnos hospitalized sick and wounded in the battlefield soldiers and served/operated as a supply base. The local habitants of Lemnos and the ANZAC troops developed close relationships of cooperation. The people of Lemnos provided them with local products and the Australian soldiers were using the villagers’ pack animals; moreover, medical care was offered to the local people whenever it was needed. Our students collected many photographs of that period that prove that the allies were participating in local fests and generally the daily lives of the local people and the allied troops were interrelated in many levels. However, it hasn’t only been the warmth of the relationships among the local people and the allies that still forge the bonds among the Greeks and the Australians. Gallipoli’s Campaign, even though unsuccessfull, motivated the growth of Australia’s national unity and the creation of its national identity. Correspondingly, Lemnos was liberated by the Ottoman’s Empire possession just three years ago (during the Balkan Wars) and has been united with Greece, (where the spirit of freedom was constantly increasing, empowered by the gradual creation of the independent Greek State).
The admittance of Entente’s allied forces, that were getting ready to move against the Ottoman Empire, led, painfully though, due to the National Division events, to the official entrance of our country, Greece, to the Great War and finally to the signing of the Treaty Of Moudros in October 1918, here in the port of Moudros. The significance of our island’s participation and contribution to the historical events of WW1 is undisputed and should have been highlighted more.
Furthermore, beyond and over all these, Lemnos and Australia have been bonded by blood ties, by the blood of the young soldiers, who got injured in the battlefields and were transported to Lemnos, where they left their last breath and got buried in our island’s soil.
Lemnos will always welcome you, ladies and gentlemen, so that we can leave together a flower on their graves, so that we will always remember them and so that the hope for cooperation and solidarity among people, which will permit the avoidance of the horror of another world war, will always stay alive.
Translation: Moustakakis Kleanthis
Erasmus+ Blog of 1st Epal Moudrou, Limnos 